Kołki montażowe – udane montowanie

W czasie budowy każdej budowli – domu mieszkalnego, budynku gospodarczego, garażu czy magazynu – wykonuje się wiele różnego rodzaju zamocowań elementów konstrukcyjnych, instalacyjnych lub wyposażenia. W sklepach dostępnych jest co najmniej kilkadziesiąt, jeśli nie kilkaset rodzajów zamocowań, w tym kołków rozporowych, wkrętów czy śrub. Ich rodzaj powinien być dobrany do planowanych obciążeń i materiału, w jakim mają być osadzone.

Jak są zbudowane i jak działają korki rozporowe?

Najprostsze kołki rozporowe wykonywano z drewnianych kołków, w które po umieszczeniu w otworze wbijano gwoździe lub haki. Dopiero w drugiej połowie dwudziestego wieku powstały pierwsze kołki rozporowe z tworzywa sztucznego. Kołki rozporowe obecnie oferowane są w wielu średnicach i długościach, a produkuje się je przede wszystkim z tworzyw sztucznych lub z metalu. Składają się one najczęściej z plastikowego dybla oraz metalowego wkrętu. W przypadku kołków przeznaczonych do szybkiego montażu wkręt przypomina z wyglądu pierścieniowy gwóźdź i tak jak gwóźdź jest on wbijany w kołek.

Kołek rozporowy umieszcza się w wykonanym w tym celu otworze. W czasie wkręcania w niego wkręta, np. śruby, lub wbijania bolca ulega on rozpieraniu na boki tak, że zwiększa swój wymiar poprzeczny i dokładnie dopasowuje się do otworu, tworząc trwałe na obciążenia statyczne połączenie.

Jak dobierać kołki rozporowe?

Dobór kołków powinien zależeć od materiału, w jakim chcemy go instalować. W powszechnie przyjętych technikach zamocowań materiały budowlane można podzielić na:

– materiały pełne o dużej gęstości, takie jak beton, kamień naturalny, cegła pełna czerwona, w których kołki montuje się stosunkowo łatwo i dają one możliwość przenoszenia dużych obciążeń; najłatwiej jest do nich dobrać kołki rozporowe;

– materiały ceramiczne z pustymi przestrzeniami – pustaki i cegły dziurawki z uwagi na puste przestrzenie w ich wnętrzu wymagają stosowania odpowiednich dybli, które w czasie wkręcania śruby skręcają się i zapętlają wewnątrz kanałów pustaka;

– gazobeton i beton komórkowy to materiały o małej gęstości i dużej porowatości, wymagające specjalistycznych dybli i mające mniejsze możliwości przenoszenia obciążeń; najlepiej w ich przypadku stosować kołki ślimakowe, choć dostępne są także tradycyjne z wyglądu kołki do materiałów porowatych;

– płyty gipsowo-kartonowe, które z uwagi na niewielką grubość wynoszącą od około 10 do kilkunastu minimetrów grubości, oraz materiał, z którego są wykonane (gips i papier) wymagają odpowiednich kołków i nie są w stanie przenosić dużych obciążeń; w ich przypadku stosuje się różne systemy kotwienia i stosowane do budowy kołka materiały: począwszy od sprężystych kołków metalowych po stalowe kołki MOLLY i inne.

Jak kupować kołki rozporowe?

Najlepiej kupić kompletne kołki rozporowe, czyli dyble wraz z wkrętami. Jednak w pewnych sytuacjach lepiej jest skompletować je samemu z oddzielnie kupowanych elementów (czyli oddzielnie dyble i oddzielnie wkręty). Daje to możliwość zastosowania wkręcanych haczyków, oczek bądź wkrętów z ozdobnymi łbami zamiast zwykłych wkrętów. Koniecznie należy je dostosować do materiału, w jakim planowany jest ich montaż, do planowanych obciążeń oraz do grubości mocowanego elementu. Średnica wkrętów musi być dostosowana do średnicy dybla, a ich długość większa o kilka minimetrów od długości dybla. Zamocowania o podobnym przeznaczeniu mogą mieć różną budowę. Jest to szczególnie widoczne w przypadku kołków rozporowych przeznaczonych do płyt kartonowo-gipsowych.

Zastosowanie kołków rozporowych zależy od ich budowy.

Kołki standardowe, mocujące na skutek rozparcia rozciętych ścianek kołka podczas dokręcania, można stosować do zamocowań mało obciążonych w prawie każdym rodzaju podłoża. W materiałach pełnych mogą przenosić większe obciążenia.

Wygodną w użyciu odmianą kołków standardowych są kołki do tzw. szybkiego montażu. Umożliwiają one mocowanie przelotowe (część koszulki kołka przechodzi przez mocowany materiał), a zamiast wkrętu wbija się gwintowany gwóźdź. Doskonale nadają się do zamocowań wielootworowych, gdy otwory na kołki wierci się w podłożu, np. przez listwę do szafek kuchennych czy ramę okienną.

Kołki uniwersalne są zmodyfikowaną wersją kołków tradycyjnych. Przeznaczone są one do mocowania w elementach pełnych i drobnootworowych. Wkręt mocujący nie tylko powoduje rozparcie, ale również spętlenie kołka w czasie dokręcania, tworząc „garby” kotwiące na ściankach między pustymi przestrzeniami.