Radiatory – londyńskie autobusy

Charakterystyczne radiatory, czerwony kolor i dwa pokłady – to symbol londyńskiego transportu, a może i całej Wielkiej Brytanii. William Gladstone, wielokrotny brytyjski premier lubił przejażdżki na pokładzie piętrowego autobusu. Mawiał, że lubi oglądać miasto tak, jak wygląda ono z góry. Wprawdzie chodziło o konne omnibusy, ale idea, która za nimi stała – była oczywista. W dziewiętnastym wieku takie rozwiązania stosowano zarówno w Londynie jak i w Paryżu.

Z informacji Muzeum Designu w Londynie wynika, że pierwszy piętrowy autobus wyjechał na ulice Londynu w 1925 roku. W tym właśnie roku firma obsługująca londyńskie omnibusy dostała zgodę na stosowanie takiego rozwiązania. Pierwszym piętrusem był model NS. Tak, jak większość piętrusów modele te wyposażone były w umieszczone na zewnątrz radiatory, kręcone schody z tyłu i dach, który chronił siedzących na drugim pokładzie.

W 1932 roku do użytku wszedł inny autobus, model STL. Uznawany jest za pierwszy, nowoczesny autobus londyński. Był tak popularny, że wyprodukowano go 2650 sztuk, większość z nich do użytku w Londynie. Model ten różnił się dość znacznie od swojego poprzednika. Wprawdzie autobusy tego typu zachowały swoje radiatory, jednak sprawiały wrażenie bardziej zwartych i bezpiecznych. Liczba miejsc w tym autobusie wynosiła 56. Przez dekadę ten właśnie autobus był podstawą transportu w mieście. Był też świadkiem rewolucji w transporcie londyńskim – powołania nowej, państwowej organizacji o nazwie London Passenger Transport Board, która funkcjonuje do dziś, choć pod zmienioną nazwą Transport for London.

Kolejnym legendarnym piętrusem był model RT, a właściwie Regent III RT. To kolejny z symboli miasta, kolejny wykorzystujący odkryte radiatory i kolejny, który przyczynił się do budowy wizerunku Londynu w świecie. Jego produkcję rozpoczęto w 1938 roku, jednak wojna sprawiła, że na trasy wyjechało jedynie 150 sztuk tego modelu. Po wojnie, w 1946 roku, autobusy tego typu ponownie zaczęły pojawiać się na ulicach. Były wyposażone w mocniejszy silnik, a w wyglądzie poczyniono drobne zmiany. W sumie wyprodukowano takich autobusów ponad 4,6 tys. sztuk. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych model RT był najważniejszym środkiem transportu naziemnego w Londynie i okolicy.

Wtedy na scenie pojawił się Routemaster. Zaprojektowany w 1950 roku był autobusem nowoczesnym i lekkim. Piętrusy tego typu zachowały wprawdzie swoje radiatory, ale bardziej przypominały pojazdy późniejsze. Wyposażone w 64 miejsca zdominowały ulice Londynu w kolejnych trzech dekadach. Ostatni Routemaster zjechał do zajezdni w 2005 roku. Pokazany niedawno Future Routemaster to już całkowicie inny autobus. Piętrowy, nowoczesny pojazd napędzany silnikiem hybrydowym ma wozić gości igrzysk olimpijskich w 2012 roku.

Po Londynie wciąż jeżdżą piętrowe autobusy, jednak są to konstrukcje inne niż te z przeszłości. Jednak pragmatyczni londyńczycy nie pozwalają na całkowite odejście od tradycji. Próba wprowadzenia przegubowców zakończyła się na przykład niepowodzeniem.