Standard złota: co trzeba o nim wiedzieć

Dla wielu to niedościgniony wzorzec idealnego systemu monetarnego. Jak działał i co oznaczał standard waluty złotej?

Definicja może wydawać się nieco skomplikowana. Standard złota to system monetarny, w którym wartość waluty ustalona jest na stałe w stosunku do wyznaczonej ilości złota. W praktyce jednak zasady są bardzo proste.

Konkretna cena za konkretny kruszec

Jeśli rząd ustali, że 100 zł warte jest 0,75 g złota, wartość ta nie będzie się zmieniała. Przy posiadanej ilości złota bank centralny będzie mógł wypuścić na rynek tylko tyle pieniędzy, na ile ma pokrycie w kruszcu.

Przykładowo, pod koniec XIX wieku marka niemiecka powiązana była ze złotem w stosunku 2790 marek do 1 kg czystego złota. W USA na początku XX wieku przyjęto wartość dolara jako jedną dwudziestą uncji złota.

W praktyce oznaczało to, że posiadacz monet czy banknotów mógł w każdej chwili iść do banku i wymienić je na znaną z góry ilość złota. Standard złota przyczyniał się do stabilności rynków walutowych – skoro każda waluta powiązana była ze złotem w stałym stosunku, ich wzajemna wartość także się nie zmieniała. I tak, na przełomie XIX i XX wieku funt sterling wart był 4,85 dolara, 26,28 franków francuskich i 20,43 marki niemieckiej. Ile warte są dzisiaj? Odpowiedź jest bardzo trudna i zależy od tego kto i kiedy pyta.

Trzy typy standardu

Choć ogólna zasada jest taka sama, w praktyce standard złota miał trzy różne oblicza. W przypadku tego najbardziej tradycyjnego w obiegu były złote monety o określonym nominale. Płaciło się nimi na targu czy w karczmie. Oprócz nich funkcjonowały także monety bite z innych kruszców, jednak ich wartość powiązana była z monetami ze złota.

Nowocześniejszym rozwiązaniem był system wymiany, w którym złota nie było w obiegu. Rząd gwarantował stały kurs wymiany waluty na kruszec. Od tego ile ma złota zależało ile banknotów wydrukuje. W trzecim przypadku, zwanym standardem bulionowym, rząd zgadzał się na sprzedaż monet bulionowych po stałym kursie.

Standard złota: zalety

Największą zaletą podnoszoną przez zwolenników standardu złota jest stabilność systemu walutowego. Kiedy z góry wiadomo, jaką wartość ma pieniądz można lepiej planować inwestycje i oszczędności. Eksporterzy wiedzą, ile otrzymają za sprzedawane za granicę dobra, importerzy – ile za nie zapłacą.

Bardzo ważne jest wyeliminowanie ryzyka inflacji. Ilość pieniądza w obiegu może zwiększyć się jedynie wówczas, gdy rząd wejdzie w posiadanie większej ilości złota. Nie da się więc po prostu dodrukować pieniędzy.

Stałe kursy walutowe eliminują także spekulację na rynkach walutowych. Jeśli waluty powiązane są ze złotem, ich wartość w stosunku do siebie jest stała. Forex w świecie systemu waluty złotej raczej by nie powstał.

System waluty złotej: wady

Brak możliwości emisji waluty może jednak prowadzić do deflacji. To sytuacja, w której po prostu brakuje pieniędzy na nowe przedsięwzięcia. Bardziej opłaca się trzymać gotówkę w portfelu niż budować fabryki czy handlować różnymi dobrami. Na krótszą metę taka sytuacja może wydawać się korzystna – spadają ceny. Na dłuższą oznacza stagnację gospodarczą.

Z punktu widzenia zwolenników aktywnej polityki gospodarczej standard złota jest utrapieniem. Uniemożliwia manipulację kursem walutowym czy dodruk pieniądza.

Więcej informacji na temat złota znaleźć można w serwisie mennicastaropolska.pl