Części do maszyn rolniczych

Zanim fabryka w Ursusie zaczęła produkować ciągniki i części do maszyn rolniczych, zajmowała się czymś zupełnie innym – armaturą dla przemysłu cukrowniczego, spożywczego i gorzelnianego. Historia zaczyna się w Warszawie przy ulicy Siennej 15. Trzej inżynierowie – Emil Schonfeld, Kazimierz Matecki Ludwik Rossman wchodza w spółkę z czterema przedsiębiorcami: Alfredem Fijałkowskim, Stanisławem Rostockim, Aleksandrem Radzikowskim i Karolem Strassburgerem. Powstaje Przemysłowe Towarzystwo Udziałowe.

Założyciele firmy sporo ryzykują. Kapitałem spółki jest bowiem posag siedmiu panien – córek udziałowców. Fakt ten znajduje swoje odbicie w znaku firmowym – P7P – oraz nazwie jednej z ulic w obrębie późniejszych zakładów. Nie każdy z udziałowców ryzykował tyle samo – bezdzietny Schonefeld musiał wyłożyć pieniądze pochodzące z innych źródeł.

Kim byli założyciele fabryki, która w późniejszych latach produkowała najsłynniejsze polskie traktory i części do maszyn rolniczych? Schoenefeld był kolejarzem, zajmował stanowisko dyrektora Warsztatu Naprawy Taboru Kolejowego. Rossman pochodził z Niemiec i projektował cukrownie w Królestwie Polskim. Od jego nazwiska zwane są rossmanowskimi. Strassburger był natomiast dyrektorem kolei warszawsko-wiedeńskiej oraz Banku Handlowego. Niektórzy działali społecznie, inżynier Matecki na przykład zakładał Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie.

Czy siedmiu przedsiębiorców wiedziało, jaki sukces osiągną? Zapewne mieli nadzieję na podbicie rynku armatury, która to nadzieja zmieniła się szybko w rzeczywistość. Jednak już kilkanaście lat po rozpoczęciu działalności okazało się, że znacznie lepszy interes zrobić można na produkcji silników mechanicznych.

W 1907 roku spółka zmienia więc nazwę na Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur i Motorów. Szerzej znane jest pod znakiem Ursusa. Logo ma swoje źródła w łacinie (Ursus to niedźwiedź), ale przede wszystkim inspirowane jest powieścią Quo Vadis Sienkiewicza i jednym z jej bohaterów, dobrym i silnym Ursusem.

Towarzystwo rozpoczyna produkcję silników spalinowych o mocy do 60 KM. W 1912 roku kupuje licencję na produkcję silników o mocy 70 KM napędzanych gazem. Główny rynek zbytu – carska Rosja.

Części do maszyn rolniczych zaczynają interesować kierujących firmą dopiero w okolicach 1915 roku. To właśnie wtedy prof. Karol Taylor próbuje skonstruować ciągnik rolniczy. Prototyp powstaje jednak dopiero trzy lata później. Lata powojenne to dla firmy korzystne zamówienia rządowe wspierane pożyczkami na dogodnych warunkach. Pierwsze traktory, zwane ciągówkami, wyjeżdżają z fabryki w 1922 roku. W sumie, w ciągu pięciu lat powstaje ich sto sztuk.

Spółka upada w 1930 roku. Zostaje upaństwowiona i włączona do Państwowych Zakładów Inżynierii, w których stanowi 70% potencjału kadrowego i mocy produkcyjnych. Firma produkuje głównie sprzęt dla armii. Części do maszyn rolniczych znajdują się znacznie niżej na liście priorytetów zakładu. Do produkcji ciągników Ursus wraca dopiero po II wojnie światowej.