Domy z drewna, czyli mur pruski nie taki pruski

Wbrew pozorom mur pruski to nie jest wynalazek krajan Albrechta Hohenzollerna. To konstrukcja, dzięki której domy z drewna powstawały już w czasach neolitycznych.

Oczywiście, mur pruski to typowo potoczne określenie. Znane zresztą tylko w Polsce. W rzeczywistości pozanadwiślańskiej tak konstruowane ściany nazywane są szkieletowymi, ryglowymi lub ramowymi. Z wykorzystaniem tej techniki powstawały i powstają solidne domy drewniane ze sporym dodatkiem glinianym, słomianym i trzcinowym.

Na czym konkretnie polega taki sposób budowania? Otóż na początku stawiana jest drewniana konstrukcja, którą można określić jako ramę. Dopiero przestrzeń między belkami drewna wypełniana jest innym budulcem – najczęściej wypełniaczem z gliny, słomy lub trzciny (w zależności od tego, co jest lokalnie dostępne). Po utwardzeniu wypełniacza ściana może zostać otynkowana lub pobielona od zewnątrz.

Europa północna zasobna w lasy

Tu kolejne zaskoczenie dla tych, którzy kojarzą ten sposób budowania jedynie z Prusami. Otóż domy drewniane stawiane z wykorzystaniem konstrukcji ramowej powstawały i powstają w wielu częściach Europy i nie tylko. Najczęściej oczywiście występuje jednak w Europie Północnej, głównie w Danii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, niektórych częściach Francji i Szwajcarii. Budowa takich domów nie wynika oczywiście z upodobania mieszkańców tych okolic, a z warunków naturalnych, które wykorzystali.

O co konkretnie chodziło? Domy z drewna wymagają podstawowego surowca, dzięki któremu mogą powstawać. Oczywiście – drewna. Na północy Europy lasów było niegdyś pod dostatkiem, w odróżnieniu od materiałów bardziej kamiennych. Dodatkowo, gęsta sieć szlaków wodnych ułatwiaa spławianie budulca w stronę okolic bardziej zaludnionych. Podobnie było zresztą w Ameryce Północnej, gdzie konstrukcje szkieletowe przyjęły się znakomicie.

Osiem tysięcy lat przed hołdem pruskim

Warto pamiętać, że nazwa mus pruski jest wyjątkowo nietrafna także z powodów historycznych. Otóż pierwsze domy z drewna budowane w taki sposób zaczęły powstawać w epoce neolitu, a więc mniej więcej na osiem tysięcy lat przed tym, nim w głowie Albrechta Hohenzollerna pojawiła się myśl, by z krainy zamieszkanej przez Prusów uczynić swoje państwo. W tamtym okresie domy ramowe powstawały na terenach dzisiejszej Danii, Anglii, Francji i Niemiec, a nawet tam, gdzie teraz znajduje się Szkocja.

Trzeba pamiętać, że tam, gdzie odpowiednie do budowy domów drewnianych drzewa nie występowały, nie było także konstrukcji szkieletowej. Rosja, Finlandia czy północne części Szwecji oraz Norwegii nie znają takich budynków.

Przykład Wielkiej Brytanii

Jednym z obszarów, gdzie w czasach neolitycznych zaczęły powstawać domy z drewna budowane w systemie ramowym były Wyspy Brytyjskie. To tam archeolodzy odnaleźli jedne z najwcześniejszych śladów takiej aktywności w Europie.

Mieszkańcy wysp nie zapomnieli o tej technice także po licznych zmianach ludnościowych, jakie miały miejsce w pierwszym tysiącleciu naszej ery. Domy ramowe budowano w czasach Tudorów, a później także w okresie Stuartów. Anglicy zawieźli ten sposób konstrukcji do Ameryki, gdzie rozpowszechnił się w Massachusetts i Virginii.