Geneza nazwiska Mikołaja Kopernika

Pochodzenie rodziny Koperników było przedmiotem zainteresowania uczonych od końca XVIII wieku. Podróżnik J.E. Biester w 1791 roku pisał o astronomie: „Jego fizjonomia, podobnie jak nazwisko Kopernik, które prawdopodobnie brzmiało Zepernik lub jakoś podobnie, świadczą, że ojciec tego uczonego był polskim chłopem”.

Mikołaj Kopernik

Później zaczęto się zastanawiać, czy nazwisko Mikołaj Kopernik nie zostało wzięte od nazwy miedzi (Kopper) i czy nie było przezwiskiem „Koppernickel”. Zwyciężył wśród uczonych pogląd, że nazwisko rodziny astronoma pochodzi od wsi tej nazwy (Koperniki) położonej na Śląsku środkowym w biskupim terytorium Nysy. Biskupi wrocławscy otrzymali od książąt Piastów panujących na Śląsku kasztelanię Otmuchów, w której założyli miasto Nysę i szereg wsi. Wśród wsi założonych na prawie czynszowym niemieckim przed 1272 rokiem była też wieś Koperniki. Wsie na prawie niemieckim posiadały zwolnienie od ciężarów prawa książęcego i samorząd wiejski. Ludność składała się niekoniecznie z Niemców, gdyż osadzano w nich także wolnych chłopów polskich, o których są wzmianki w źródłach. Ludność obszaru biskupiego dokoła Nysy miała charakter polsko-niemiecki do XVI wieku. Jednakże jest bardzo trudno ustalić narodowość pojedynczych osób, gdyż imiona chrześcijańskie ogólnie przyjęte nie pozwalają na żadne wnioski o pochodzeniu ich posiadaczy.

W 1367 roku pojawia się w aktach miasta zarządca łaźni miejskiej Kopernik, w 1375 roku występuje Niczko Mikołaj Kopernik, płatnerz, a więc rzemieślnik wyrabiający broń. Czy byli oni w jakimś stopniu spokrewnieni z rodziną astronoma, nie wiadomo. Schmauch przypuszcza, że Mikołaj Kopernik, mistrz kamieniarski, który w 1396 roku otrzymał prawo miejskie w Krakowie, był pradziadkiem astronoma. Synem jego był zapewne Jan Kopernik, który w latach 1422—1447 często występuje w Krakowie jako zamożny kupiec. Był on familiaris, czyli agentem kupca wrocławskiego Jana Banka w 1433 roku, ale sam prowadził też interesy handlowe. Ożenił się on z córką Piotra Bastgerta, który został przyjęty do prawa miejskiego w Krakowie w 1416 roku. Rodzina Bastgertów pochodziła z Opawy na Śląsku. Jan Kopernik w 1438 roku zrzekł się prawa miejskiego w Krakowie, ale zapewne przyjął prawo miejskie w jednym z dwóch innych miast aglomeracji krakowskiej — w Kazimierzu lub Kłeparzu, Kraków bowiem w miarę wzrostu ludności nie mógł jej pomieścić w swych murach i założono dwie nowe osady miejskie poza jego murami. Jan Kopernik z powrotem przyjął prawo miejskie krakowskie w 1440 roku.

Stopka autorska: Mikołaj Kopernik – http://www.mikolajkopernik.info