Przedawnienie zachowku. O jakich terminach warto pamiętać?

Celem jaki stawiam przed sobą rozpoczynając pisanie niniejszego artykułu jest zapoznanie czytelników z terminami przedawniania jednego z kluczowych roszczeń prawa spadkowego, to jest roszczenia o zapłatę zachowku wynikającego z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego.

Przedawnienie roszczenia o zapłatę zachowku zostało przez ustawodawcę uregulowane w art. 1007 Kodeksu cywilnego. W ramach niniejszego artykuły rozpatrzę terminy przedawnienia dla trzech rodzajów roszczeń o zapłatę zachowku:

1. roszczenia o zachowek kierowanego wobec spadkobiercy testamentowego,

2. roszczenia o zachowek kierowanego wobec spadkobiercy ustawowego, oraz

3. roszczenia o zachowek kierowanego wobec obdarowanego lub zapisobiercy windykacyjnego.

Jak wygląda kwestia terminu przedawnienia z perspektywy spadkobiercy testamentowego, to jest dotycząca pierwszego z roszczeń wskazanych powyżej? Spadkobierca testamentowy odpowiada za zachowek przez 5 lat od chwili otwarcia spadku, stanowi o tym art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego – roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Rozpatrzymy teraz drugą ewentualność, w związku z czym postarajmy się o odpowiedź na pytanie jak długo za zachowek odpowiedzialny jest spadkobierca ustawowy. W tym przypadku żaden przepis w sposób wyraźny nie precyzuje długości okresu terminu przedawnienia dla przedmiotowego roszczenia. Z dorobku nauki prawa cywilnego oraz orzecznictwa sądów powszechnych wynika, że w tym przypadku roszczenie o zapłatę zachowku przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Pozwolę sobie przypomnieć, że za chwilę otwarcia spadku uważa się co do zasady chwilę śmierci spadkodawcy. Dlaczego w tym przypadku termin przedawnienia wynosić ma 5 lat od chwili otwarcia spadku? Proponuje się, aby w niniejszej sytuacji zastosowanie znajdował art. 1007 § 2 Kodeksu cywilnego stosowany odpowiednio, a to z uwagi na brak odpowiedniej regulacji ustawowej.

W tym momencie za celowe należy uznać rozpatrzenie trzeciej ewentualności – długości okresu przedawnienia roszczenia o zachowek kierowanego wobec obdarowanego lub zapisobiercy windykacyjnego. Aby dobrze zrozumieć to zagadnienie należy zwrócić uwagę, że oprócz żądania zapłaty zachowku od spadkobierców, możliwe jest także żądanie jego zapłaty od osób, które otrzymały od spadkobiercy darowiznę podlegającą doliczeniu do spadku albo na rzecz której spadkobierca ustanowił zapis windykacyjny. Termin przedawnienia wynosi 5 lat i rozpoczyna się od otwarcia spadku, podobnie jak i w drugiej sytuacji, za chwilę otwarcia spadku będzie zasadniczo uważana chwila śmierci spadkodawcy. Pochylmy się zatem nad brzmieniem art. 1007 § 2 Kodeksu cywilnego regulującego przedmiotowe zagadnienie – roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

Na koniec niniejszego artykułu chciałbym zwrócić Twoją uwagę na zmianę długości okresów przedawnienia, która nastąpiła w 2011 roku. Na mocy ustawy zmieniającej kodeks cywilny 3 letnie terminy przedawnienia obowiązujące dla każdego z trzech przypadków wskazanych powyżej zostały zastąpione 5 letnimi okresami przedawnienia.

Stopka autorska: Więcej informacji na temat zachowku znajdziesz na blogu o prawie spadkowym: http://zbyciespadku.pl