Tajemnice marzeń sennych

Każdy człowiek śpi średnio przez jedną trzecią całego swojego życia. Co wtedy dzieje się z naszym umysłem i ciałem? A co właściwie oznaczają nasze sny?

Sen występuje w rytmie okołodobowym . Czas trwania cyklu jest bliski 24 godzinom. Działanie zegara biologicznego jest niezależne od mechanizmów zewnętrznych. Jedynie uszkodzenie odpowiedzialnego za jego przebieg obszaru podwzgórza mózgu może rozregulować ten rytm. Naukowcy zbadali, że odpowiedzialne za rytm 24 godzinny jest tzw. jądro nadskrzyżowaniowe.

Jedna z teorii funkcji snu głosi, że sen jest potrzebny do regeneracji organizmu, głównie mózgu po aktywności podczas całego dnia. Dłuższy brak snu ma negatywny wpływ na działanie układu odpornościowego.

Należy pamiętać, że ludzie mają różne zapotrzebowanie na długość snu. W historii znani są mężczyźni, którzy spali średnio 3 godz. na dobę i to im wystarczyło (H. S. Jones, Oswald, 1968). Znana jest także kobieta mająca minimalne (godzina na dobę) potrzeby snu (Meddis, Pearson, Langford, 1973).

Druga teoria głosi, że główną funkcją jest oszczędność energii (Kleitman, 1963; Webb, 1974).

Fazy snu

Dzięki nowym technikom pomiarowy takim jak m.in. elektroencefalograf (eeg) można zauważyć w trakcie snu zróżnicowaną aktywność mózgu i dzięki temu podzielić go na odpowiednie fazy. Każdy sen przejść musi przez kolejne stadia. Zaczyna się zawsze od I, po której kolejno występuje II, III, i IV. Ich kolejność mogą zmienić jednak czynniki zewnętrzne. Po fazie IV wchodzi się znowu w fazę III i II, po których następuje faza REM.

Faza REM (rapid eye movements ), tzw. faza szybkich ruchów gałek ocznych. Stanowi ona jedną piątą całkowitego czasu spania w trakcie życia człowieka. Daje to ok. 600 godzin snu REM na rok. Francuski naukowiec, Michel Jouvet w swoich badaniach nad kotami odkrył, że w trakcie ich snu istnieją okresy zwiększonej aktywności nerwowej przy jednoczesnym całkowitym zwiotczeniu mięśni. Badacz nazwał ten stan snem paradoksalnym, gdyż występują tu cechy głębokiego i płytkiego snu. Z jednej strony to sen płytki (fale nieregularne, szybkie o niskiej częstotliwości), z drugiej zaś to sen głęboki (rozluźnienie mięśni posturalnych). Pojawiają się tu także typowe reakcje fizjologiczne: erekcja, intensywniejsza zmienność tętna, częstości oddechu. Dodatkowo wystąpić mogą skurcze mięśni twarzy lub wahadłowe ruchy gałek ocznych.

Inni naukowcy do badania głębokości snu wykorzystywali pomiar ruchów gałek ocznych (N. Kleitman, E. Aserinsky). Wbrew oczekiwaniom, okazało się, ze u osób śpiących już kilka godzin zdarzają się okresy intensywnych ruchów gałek ocznych. Doszli do wniosku, że sen paradoksalny u kotów jest tym samym, co faza szybkich ruchów gałek ocznych u ludzi.

Aktywność mózgu w fazie REM podobna jest do aktywności w fazie I. Zwykle w tej fazie występują najbardziej wyraźne obrazy wizualne oraz fabuły niż w innych fazach a więc występuje zwiększona intensywność marzeń sennych.

Funkcją snu REM jest „oczyszczanie pamięci”. Polega to na usuwaniu zbędnych połączeń powstałych w ciągu minionego dnia (Crick, Mitchison, 1983). Obecnie mówi się, że wydłużona faza snu REM może mieć związek a procesem uczenia się w dniu poprzednim. Jednym słowem, sen ogrywa ważną rolę dla pamięci. Warto więc dbać o wysypianie się w okresie intensywniejszej nauki. Najnowsza hipoteza dotycząca funkcji fazy REM głosi, że wywołane ruchy gałek ocznych mają na celu dotlenienie rogówek oczu (D. Maurice, 1998).

Faza REM najbardziej interesuje nas jednak z innego powodu. To w niej głównie występują marzenia senne.

Freud twierdził, że marzenia senne to nic innego jak nieświadome i ukryte pragnienia. Często bywają niekształcone przez pracę mózgu. Inna teoria głosi, że marzenia senne to odzwierciedlenie pracy mózgu przy interpretacji napływających do niego informacji.

Naukowe interpretacje popularnych snów zgodne z hipotezą aktywacji i syntezy:

– spadanie lub latanie. Śpi się zazwyczaj w pozycji leżącej, która nie jest nienaturalna dla funkcjonowania człowieka o innej porze dnia. Częściowo pobudzony mózg interpretuje informacje ze zmysłu równowagi o położeniu ciała jako latanie bądź spadanie.

– niemożność poruszenia się. Teoria aktywacji i syntezy głosi, że podczas snu REM mięśnie posturalne są bezwładne. Podczas odczucia tego stanu, może śnić się brak możliwości poruszania się.

Oprócz teorii naukowych przy interpretacji snów z całą pewnością zasięgnąć można porady osoby, która zajmuje się tym zawodowo. Ona często dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu potrafi powiązać sytuacje senne z prawdziwym życiem. Często potrafi znaleźć wskazówki dotyczące naszego postępowania i odkryć, jakie emocje kierują naszym życiem. Takie wskazówki stają się przydatne w relacjach z bliskimi i przy podejmowaniu ważnych, życiowych decyzji. Jedną z osób, które na co dzień zajmują się interpretacją snów jest wróżka Marzena.

źródło opracowania: James W. Kalat, „Biologiczne podstawy psychologii”, Warszawa 2007

Stopka autorska: wróżka Marzena – http://www.wrozenie24.com/interpretacja-snow/